Özet
Geleneksel tiyatro, halk edebiyatı araştırmaları içinde önemli bir bölümü teşkil etmektedir. Bu konu sadece
Türkolojinin ve halkbiliminin değil radyo-sinema-televizyon ve tiyatro bölümlerinin de çalışma alanına
girmektedir. Geleneksel yapı nedeniyle kültür araştırmaları konusunda ön plana çıkan bu yapı güncel tiyatroya
etkileri nedeniyle de modern tiyatro araştırmalarının kaynağı konumundadır. Geleneksel Türk tiyatrosu genel
ayrım içinde köylü tiyatrosu ve şehirli tiyatrosu olmak üzere iki başlıkta incelenebildiği gibi dramatik olan ve
dramatik olmayan oyunlar şeklinde de sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmaları bugüne kadar tiyatro alanında
çalışmalar yapan araştırmacılar oluşturmuştur, oluşan bu omurga üzerinden de değerlendirmeler yapılmış ve
yapılmaya da devam etmektedir. Farklı alanlardan başka gözlerle bakılsa da bu konu içindeki simgesel yapılar ve
etkileri her daim önem arz etmektedir.
Köylü geleneğinden başlayan bu simgesel anlatımların temeli eski zamanlardaki çeşitli ritüel veya inanışlara
dayandığı gibi zamanla bunlar gündelik kullanımda farklı anlamlar da ifade etmeye başlamıştır. Şehirli tiyatro
örneklerinde de dönemsel olarak siyasi, sosyal, ekonomik, dinî konular etrafında şekillenen farklı simgeler,
semboller görülmektedir. Bu simgelerden günümüze kadar gelen ve en bilindik olanı ise kavuktur. Orta oyunun
karakteri olan Kavuklu’nun kavuğu, geleneksel tiyatronun ve tuluatın simgesi olarak kişiden kişiye aktarılmıştır.
İşte bu yazıda da kavuğun bir simge olarak ortaya çıkışı, işlevi, görünümü ve önemi belirtilerek bugüne kadar
gelen süreçte kavuğu taşımaya nail olan kişilerin geleneksel tiyatro ile ilgili görüşleri, yapıtları ve modern
tiyatroya olan etkileri aktarılmaktadır. Kavuğun simgesel anlamının yanında orta oyunu içindeki durumu ve bu
oyunun geleneksel Türk tiyatrosundaki yeri gibi konular da irdelenmektedir. Sonuçta da kavuğun geçmişten
bugüne yolculuğu aktarılarak orta oyununun gelişimi ve modern tiyatrodaki yansımalarının ne olduğu
gösterilmeye çalışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Orta oyunu, Kavuklu, Kel Hasan, İsmail Dümbüllü, Münir Özkul, Ferhan Şensoy, Rasim
Öztekin.
Abstract
Traditional Theatre is an important part of folk literature research. This topic is not only about Turkology and
Folklore, but also about Radio-cinema-television and theatre departments. It is the source of modern theatre
studies because of its effects on contemporary Theatre. The traditional Turkish Theatre can be examined in two
titles, village Theatre and urban Theatre in general, and classified as dramatic and non-dramatic games. These
classifications have been made up of researchers working in the theatre field so far, and evaluations have been
made on the resulting spine and continues to be made. Although it is looked at with other eyes from different
areas, the symbolic structures and their effects in this subject have always been important.
The basis of these symbolic expressions starting from the peasant tradition was based on various rituals or beliefs
in ancient times, and in time they began to express different meanings in everyday use. Examples of urban
Theatre include different symbols and symbols that are periodically shaped around political, social, economic
and religious issues. Kavuk is the most familiar of these icons. Kavuk which is the character of traditiona improvised theatre Kavuklu’s wearing, from person to person as the symbol of the traditional theater and
improvisations. In this article, the appearance, function, appearance and importance of the kavuk as an icon will
be mentioned and the views, works and effects of the people who have been able to carry the kavuk in the
process to date will be explained. In addition to the symbolic meaning of the kavuk, subjects such as the situation
in the middle play and the place of this game in the traditional Turkish Theater will be examined. As a result, the
journey of the people from the past to the present will be studied to show the development of the traditional
improvised theatre and its reflections in modern theater.
Keywords :Traditional Improvised Theatre, Kavuklu, Kel Hasan, Ismail Dünbüllü, Münir Özkul, Ferhan
Şensoy, Rasim Öztekin.