Özet

Geleneksel tiyatro, halk edebiyatı araştırmaları içinde önemli bir bölümü teşkil etmektedir. Bu konu sadece Türkolojinin ve halkbiliminin değil radyo-sinema-televizyon ve tiyatro bölümlerinin de çalışma alanına girmektedir. Geleneksel yapı nedeniyle kültür araştırmaları konusunda ön plana çıkan bu yapı güncel tiyatroya etkileri nedeniyle de modern tiyatro araştırmalarının kaynağı konumundadır. Geleneksel Türk tiyatrosu genel ayrım içinde köylü tiyatrosu ve şehirli tiyatrosu olmak üzere iki başlıkta incelenebildiği gibi dramatik olan ve dramatik olmayan oyunlar şeklinde de sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmaları bugüne kadar tiyatro alanında çalışmalar yapan araştırmacılar oluşturmuştur, oluşan bu omurga üzerinden de değerlendirmeler yapılmış ve yapılmaya da devam etmektedir. Farklı alanlardan başka gözlerle bakılsa da bu konu içindeki simgesel yapılar ve etkileri her daim önem arz etmektedir. Köylü geleneğinden başlayan bu simgesel anlatımların temeli eski zamanlardaki çeşitli ritüel veya inanışlara dayandığı gibi zamanla bunlar gündelik kullanımda farklı anlamlar da ifade etmeye başlamıştır. Şehirli tiyatro örneklerinde de dönemsel olarak siyasi, sosyal, ekonomik, dinî konular etrafında şekillenen farklı simgeler, semboller görülmektedir. Bu simgelerden günümüze kadar gelen ve en bilindik olanı ise kavuktur. Orta oyunun karakteri olan Kavuklu’nun kavuğu, geleneksel tiyatronun ve tuluatın simgesi olarak kişiden kişiye aktarılmıştır. İşte bu yazıda da kavuğun bir simge olarak ortaya çıkışı, işlevi, görünümü ve önemi belirtilerek bugüne kadar gelen süreçte kavuğu taşımaya nail olan kişilerin geleneksel tiyatro ile ilgili görüşleri, yapıtları ve modern tiyatroya olan etkileri aktarılmaktadır. Kavuğun simgesel anlamının yanında orta oyunu içindeki durumu ve bu oyunun geleneksel Türk tiyatrosundaki yeri gibi konular da irdelenmektedir. Sonuçta da kavuğun geçmişten bugüne yolculuğu aktarılarak orta oyununun gelişimi ve modern tiyatrodaki yansımalarının ne olduğu gösterilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Orta oyunu, Kavuklu, Kel Hasan, İsmail Dümbüllü, Münir Özkul, Ferhan Şensoy, Rasim Öztekin.

Abstract

Traditional Theatre is an important part of folk literature research. This topic is not only about Turkology and Folklore, but also about Radio-cinema-television and theatre departments. It is the source of modern theatre studies because of its effects on contemporary Theatre. The traditional Turkish Theatre can be examined in two titles, village Theatre and urban Theatre in general, and classified as dramatic and non-dramatic games. These classifications have been made up of researchers working in the theatre field so far, and evaluations have been made on the resulting spine and continues to be made. Although it is looked at with other eyes from different areas, the symbolic structures and their effects in this subject have always been important. The basis of these symbolic expressions starting from the peasant tradition was based on various rituals or beliefs in ancient times, and in time they began to express different meanings in everyday use. Examples of urban Theatre include different symbols and symbols that are periodically shaped around political, social, economic and religious issues. Kavuk is the most familiar of these icons. Kavuk which is the character of traditiona improvised theatre Kavuklu’s wearing, from person to person as the symbol of the traditional theater and improvisations. In this article, the appearance, function, appearance and importance of the kavuk as an icon will be mentioned and the views, works and effects of the people who have been able to carry the kavuk in the process to date will be explained. In addition to the symbolic meaning of the kavuk, subjects such as the situation in the middle play and the place of this game in the traditional Turkish Theater will be examined. As a result, the journey of the people from the past to the present will be studied to show the development of the traditional improvised theatre and its reflections in modern theater.

Keywords :Traditional Improvised Theatre, Kavuklu, Kel Hasan, Ismail Dünbüllü, Münir Özkul, Ferhan Şensoy, Rasim Öztekin.