Özet

Bu makalede Türkiye Türkçesinde yer alan atasözleri üzerinde deyim aktarmaları ve deyim aktarmalarının türleri tespit edilmeye çalışıldı. Deyim aktarması (istiare, metaphore) aralarında benzetme ilişkisi kurulan iki şeyin adından birinin geçici bir süre ile diğer adın yerine kullanılması olayıdır. Türkçede tarih boyunca güzel söz kullanma bir gelenek olarak devam etmiştir. Tüm edebi dönemlerimizde ve tüm kültürel katmanlarda bunu görmek mümkündür. İslam öncesi, İslam etkisi altındaki dönem ve Batı etkisinde yaşanan dönemlerde güzel ve etkili söz söyleme örneklerini görebiliyoruz. “Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1” (Aksoy, 2014) adlı eserinde tespit ettiği 2667 adet atasözü bu çalışmada esas alınmıştır. Eserde verilen atasözlerinden 143’ünde deyim aktarmasına rastlandı ve bu atasözlerinin anlamaları ve aktarmanın nasıl yapıldığı açıklandı. Atasözleri, aktarma çeşitlerine göre gruplandırılmış ve kendi içlerinde alfabetik olarak sıralanmıştır. İnsandan doğaya aktarım türü en çok rastlanan deyim aktarması olurken sırasıyla, doğadan insana aktarım, somutlaştırma, duyular arası aktarım, doğadan doğaya aktarım tespit edilen aktarım türleridir.

Anahtar Kelimeler: Atasözü, deyim aktarması, iğretileme, istiare, metafor, Ömer Asım Aksoy.

Abstract

In this article, it was tried to identify the types of statement transfers and statement transfers on the proverbs in Turkish. Expression transfer (isis, metaphore) is an event in which one of the two things that has an analogy relationship is used temporarily and replaces the other name. It has continued as a tradition of using beautiful words throughout history in Turkish. It is possible to see this in all our literary periods and all cultural layers. We can see examples of beautiful and effective rhetoric during periods of pre-Islamic, Islamic-influenced periods and Western influence. 2667 proverbs identified in his work "Dictionary of Proverbs and Phrases 1" (Aksoy, 2014) are based on this study. In 143 of the proverbs given in the work, the expression was found and it was explained how these proverbs were understood and how to transfer them. Proverbs are grouped according to the types of transmissions and are alphabetically sorted in themselves. While the type of transfer from person to nature is the most common expression transfer, respectively, transfer from nature to person, embody, intersensory transfer, transfer from nature to nature are the types of transmissiondetected.

Keywords :Proverb, statement transfer, disgust, consultation, metaphor, Omer Asım Aksoy.