Özet

Çalışmada ilk aşamada edimbilim, söz edimleri ve iletişim yetisi konusunda kuramsal ve uygulamalı alanyazın taraması gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, Türkçe, Fransızca ve İngilizce kaynaklar incelenmiş ve elde edilen bilgiler çalışmanın birinci ve ikinci bölümünde sunulmuştur. Araştırmanın ikinci aşamasında, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Türkçe ve Yabancı Dil Araştırma ve Uygulama Merkezi TÖMER’de Türkçe öğrenmekte olan 50 yabancı uyruklu öğrencinin çalışma kapsamında yer alan (teklif etme, rica etme, tehdit etme, beddua etme, söz verme, akıl danışma / fikir sorma, yol gösterme, inanmama, tahmin etme, onay bekleme, sonradan fark etme, farz etme / varsayma, sitem etme, cesaretlendirme/ cesaret verme, küçümseme) söz edimi anlama düzeylerinin belirlenmesi amacıyla 20 bağlam içi durum içeren Konuşma Tamamlama Testi (KTT) uygulanmıştır. Test sonucunda elde edilen söz edimi başarım düzeyleri örnekleriyle veri tabanı oluşturulmuştur. Veri tabanında yer alan ikinci dil olarak Türkçe konuşuru öğrencilerin söz edimi anlamaya yönelik duruma verdikleri yanıtlarla, öğrencilerin söz edimi anlama başarıları veya başarısızlıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen veriler ve alanyazındaki örnekler ışığında, çalışmanın sonuç bölümünde, Türkçe öğrenen öğrencilerinin çalışma kapsamında incelediğimiz söz edimlerini anlamada kimi noktalarda güçlük çektikleri görülmüştür. Bu noktada elde edilen bulgular, yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretimi kitap ve araçlarında edimbilimsel bileşen ve söz edimi öğretimini dizgesel bir bakış açısı ile ele alan bakış açılarına gereksinim duyulduğunu göstermiştir. Çalışmanın bu gereksinimin karşılanmasına yönelik çalışmalara taban oluşturacak veriler içerdiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Edimbilim, Söz edimi, İletişim yetisi, Yabancı/İkinci dil olarak Türkçe Öğretimi.

Abstract

In the very beginning of the preliminary study of this study, with a theoretical and practical approach, a literature review regarding pragmatics, speech acts and communicative competence has been presented. With this in mind, an examination of Turkish, French and English resources has been done and the collected data have been demonstrated in the first and the second chapters of the study. In the second chapter of the research, a test (DCT in original Turkish form) aimed to identify the most accurate speech act corresponding to 20 distinctive in-context situations has been implemented on 50 non-native students learning Turkish as a second language at Ondokuz Mayıs University, Turkish and Foreign Languages Research and Application Center (TÖMER) in an attempt to determine their level of recognition of speech acts (suggestion, request, threatening, anathemize, promise, consult, guidance, planning, not to believe, estimating, waiting for approval, notice , assumption, rebuke, encouragement, despising) included in the study. A database supported by the accomplishment level results gathered from the test has been established. By means of the answers, included in the database, given to the situation requiring their effort to recognize the appropriate speech act by the students who are foreign/second language learners of Turkish , an analysis concerning whether they have successfully performed or not has been attempted to clarify. In the light of the gathered data and examples taken from the Literature review, in the final part of the study, it has been observed that the students who are foreign/second language learners of Turkish have at times had problems comprehending the speech acts handled in the study. The research findings at this specific point clearly indicates the necessity of attaining a more systematic perspective about the teaching of pragmatic components and speech acts presented in coursebooks, methods and tools in teaching Turkish as a foreign/second language. As a final remark, the thesis is assumed to include crucial data which might establish a basis for the studies aiming to bridge the need mentioned.

Keywords :Pragmatics, Speech acts, Communicative Competence, Teaching Turkish as a Foreign/Second Language.