Özet

Tunyukuk Yazıtı’nın içerik ve dil analizi yöntemleriyle incelendiği çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışma Tunyukuk metnini eleştirel söylem analizi yöntemiyle dönemin siyasi ortamı ve iktidar dengeleri göz önüne alarak incelenmeyi amaçlamaktadır. Bilge Tunyukuk, kendi siyasi ve askerî başarılarıyla birlikte Köktürklerin, dönemin iktidar mücadelesi sürecinde kazandığı zaferleri anlatmak amacıyla bu yazıtı oluşturmuştur. Bu çalışmada Tunyukuk’un metni yazma amacına hizmet eden söylem unsurları bazı kategorilere ayrılmış ve metin özellikle van Dijk’in (2020) “Söylem ve İdeoloji Çokalanlı Bir Yaklaşım” çalışmasında ortaya koyduğu eleştirel söylem analizi yöntemleriyle incelenmiştir. Oluşturulan kategoriler, metindeki leksik ve semantik özellikler temelinde Tunyukuk’un metni oluşturma amacıyla ilişkilendirilerek bu dil bilgisi unsurlarına niçin başvurulduğu konusunda bazı sonuçlara ulaşılmamızı sağlamıştır. Tunyukuk’un metni kurgulayış biçimi ve kullandığı dilsel malzemeler, eleştirel söylem analizinde kullanılan yöntemlerden çoğunun kullanılmasına izin vermiştir. van Dijk’in ortaya koyduğu inceleme yöntemlerine ek olarak bükülme ve keşfettirici üslup gibi kavramlar ortaya konularak metnin amacına uygun başka stratejiler de tespit edilmiştir. Metnin içinde başvurulan yöntemlerin çeşitliliği, metni siyasi bir propaganda aracı olması ve millî benlik algısı açısından sağlam bir zemine oturtmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Tunyukuk Yazıtı, Eleştirel Söylem Analizi, Millî Benlik Algısı

Abstract

There are studies that examine the Tunyukuk Inscription using content analysis and linguistic analysis methods. The aim of this study is to analyze the Tunyukuk text using critical discourse analysis, taking into account the political environment and power relations of the time. Bilge Tunyukuk created this inscription to report the victories that the Köktürks won during the political and military struggles of his time, as well as his own political and military successes. In this study, the discourse elements that served Tunyukuk in writing the text were categorized and the text was analyzed, especially using the methods of critical discourse analysis used in the study “Ideology and Discourse: A Multidisciplinary Introduction” by van Dijk (2020). Based on the lexical and semantic features in the text, some conclusions were drawn about why certain grammatical elements were used. Tunyukuk’s style of constructing the text and his use of linguistic material enabled the application of many methods of critical discourse analysis. In addition to the methods of analysis presented by van Dijk, other strategies appropriate to the purpose of the text were identified, such as the twist and exploratory style. The variety of methods used in the text contributes to its firm establishment as a political propaganda tool and to the perception of national identity.

Keywords :Tunyukuk Inscription, Critical Discourse Analysis, National Identity Perception